Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü Mariupol’de Denetim Faaliyetinde Bulunmalı
Elif Karaalioğlu, Analist, EDAM
- Rus kuvvetlerinin Mariupol’de Ukrayna birlikleri ve sivillere karşı henüz tespit edilemeyen bir kimyasal harp ajanı kullanıldığı haberleri ortaya çıkmıştır. Bahse konu ajanın SİHA aracılığı ile sevk edildiği belirtilmiştir.
- Mariupol’da Azov Alayı ve Ukrayna Deniz Piyadeleri gibi Ukrayna’nın muharip kapasitesi yüksek, önemli unsurları bulunmaktadır. Muhasara altına alınmış olmasına karşın, Rusya’nın Mariupol’u ele geçirememesinin, kimyasal silah seçeneğini Kremlin’in gündemine getirmiş olması mümkündür.
- İkinci kritik nokta ise Rusya’nın 2018 Sergei Skripal ve 2020 Alexei Navalny örneklerinde görüldüğü üzere kimyasal silah ajanı kullanma geçmişinin olmasıdır. Söz konusu olaylar, Rusya’nın Kimyasal Silahlar Sözleşmesi yükümlülüklerini ihlal eden geçmiş sicilini ortaya koyar niteliktedir.
- Rusya Federasyonu Kimyasal Silahlar Sözleşmesi’ne 1997 yılında katılmıştır. OPCW 27 Eylül 2017’de, Rusya’nın sahip olduğu 39,967 ton kimyasal harp ajanının tamamını imha ettiğini açıklamıştır. Buna rağmen Rusya’nın yakın zamanda kimyasal silah kullanımındaki şaibeli sicili endişe vericidir.
- Eski Rus askeri istihbarat subayı olan Sergei Skripal 4 Mart 2018’de Salisbury’de ölümcül kimyasal silah ajanına (Novichok) maruz kalmıştır. Gerçekleşen suikastte Skripal’in kızı Yulia hayatını kaybetmiştir. Bir şemsiye terim olan Novichok, Sovyetler Birliği tarafından Soğuk Savaş döneminde geliştirilmiş ve birkaç sinir ajanını içermektedir.
- Bir başka tartışmalı örnek ise muhalif aktivist Alexei Navalny’nin Ağustos 2020’de zehirlenmesidir.
- Mariupol’da Rusya tarafından kimyasal silah kullanımı iddiaları mevcut açık kaynaklı istihbarat verileriyle henüz teyit edilememektedir. Kimyasal Silahlar Sözleşmesi doğrultusunda, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) desteği ile bölgede acil denetleme yapılması gerekmektedir. Devletler, elbette Ukrayna da, kimyasal silah kullanımına dair vakaları araştırma için OPCW’dan yardım talep edebilme hakkına sahiptir.
